Kiedy obudzisz się po operacji, do Twojego brzucha będzie przyklejony Twój pierwszy worek stomijny. Prawdopodobnie będzie on przezroczysty, aby pielęgniarki w łatwy sposób mogły kontrolować Twoją stomię i wydalaną z niej treść. Do Twojego ciała mogą również być podłączone kroplówki i dreny. Jest to całkowicie normalne i w odpowiednim czasie zostaną one delikatnie usunięte.

Twoja stomia
Twoja stomia powinna wystawać nieco ponad powierzchnię Twojego brzucha, być wilgotna i mieć różowo-czerwony kolor. Wynika to z tego, że jest to błona śluzowa, taka sama jak wewnątrz jamy ustnej. Na początku może być nieznacznie powiększona, ale z upływem czasu zmniejszy się – zazwyczaj od 6 do 8 tygodni po zabiegu. Stomia nie jest unerwiona, w związku z czym nie jest wrażliwa na ból. Może trochę krwawić podczas oczyszczania, szczególnie na początku, ale jest to zupełnie normalne i powinno wkrótce ustąpić.

Twoja stomia zacznie poprawnie funkcjonować wkrótce po zabiegu, zwykle w ciągu kilku dni. Na początku treść będzie wodnista i może wydzielać silny zapach, ponieważ Twoje jelita nie pracowały przez jakiś czas. Nie przejmuj się tym. W miarę stosowania bardziej zrównoważonej diety treść zgęstnieje, a zapach stanie się mniej intensywny. Twój lekarz poinformuje Cię, kiedy będziesz już w stanie jeść i pić tak, jak do tej pory. Być może będzie konieczna zmiana diety.

Na początku jest również możliwe, że stomia będzie produkować pewną ilość hałaśliwych gazów. To też jest całkowicie normalne. Zdarza się również, że pacjenci nadal odczuwają potrzebę chodzenia do toalety, tak jak przedtem. Taki odruch jest normalny i powinien zaniknąć z czasem. Jeśli odbyt nie został usunięty, może wydobywać się z niego śluzowata wydzielina.

Urostomia
Jeśli masz urostomię, zacznie ona pracować bezpośrednio po zabiegu. Rurki umieszczone w urostomii pozostaną tam przez okres siedmiu do dziesięciu dni. Twój mocz może na początku mieć czerwony odcień, ale wkrótce przybierze normalny kolor.

Po zabiegu Twoja pielęgniarka stomijna nauczy Cię, jak zadbać o stomię i pomoże Ci nabrać w tym biegłości. Obecność bliskiej dla Ciebie osoby podczas tego szkolenia może okazać się pomocna.

Twoja pielęgniarka wyjaśni Ci:

• jak dbać o stomię i na co trzeba uważać,
• jak zamawiać worki i akcesoria stomijne,
• jakie są Twoje prawa w zakresie refundacji i innego wsparcia finansowego dotyczącego stomii,
• inne praktyczne aspekty życia ze stomią, np. związane z jedzeniem i piciem, prowadzeniem życia towarzyskiego, podróżowaniem i życiem intymnym,
• do kogo się zwrócić w razie pytań,
• gdzie znaleźć stowarzyszenia zrzeszające pacjentów stomijnych w Twojej okolicy (Polskie Towarzystwo Stomijne Pol-ilko).

Zadawaj pytania
Otrzymasz naraz dużo nowych informacji do zapamiętania, co może wydawać się nieco przytłaczające. Nie spiesz się i pytaj o wszystko, co jest niejasne, tyle razy, ile potrzebujesz. Im więcej zadasz pytań i zastosujesz informacji w praktyce, tym lepiej przygotujesz się do życia ze stomią po powrocie do domu.

Pokonywanie wyzwań
Po powrocie do domu mogą pojawić się pewne wyzwania związane z dbaniem o stomię. Pamiętaj jednak, że zarówno Twoja pielęgniarka stomijna, jak i Telefoniczne Centrum Pacjenta Coloplast będą w stanie pomóc Ci z jakimkolwiek problemem.

Coloplast prowadzi również program wsparcia: Coloplast Care i Program Opieki Pooperacyjnej (POP), które mogą okazać się dla Ciebie przydatne. Programy te zostały stworzone po to, aby ułatwić pacjentom życie ze stomią. Aby uzyskać więcej informacji skontaktuj się z Telefonicznym Centrum Pacjenta Coloplast.

Aby umożliwić Ci lepsze zrozumienie działania sprzętu stomijnego i ułatwić konsultacje z pielęgniarką stomijną, poniżej umieściliśmy słownik najczęściej używanych terminów.

Przylepiec: część sprzętu stomijnego, która przytwierdza sprzęt do skóry i umożliwia jego noszenie. Przylepiec musi ściśle przylegać do powierzchni skóry, aby treść wydobywająca się ze stomii nie miała styczności ze skórą wokół niej.

Płytka stomijna: część dwuczęściowego sprzętu stomijnego, którą składa się z przylepca i systemu mocowania, który łączy ją z workiem.

System łączenia płytki z workiem: w przypadku sprzętu dwuczęściowego worek stomijny łączy się z płytką stomijną, co umożliwia jego zmianę bez konieczności zmiany płytki. System ten może być mechaniczny lub przylepcowy.

Sprzęt typu convex: specjalnie ukształtowana płytka stomijna z owalnym wybrzuszeniem, które wywiera lekki nacisk na skórę wokół stomii. Ma na celu pomóc treści wydobywającej się ze stomii trafić do worka stomijnego w przypadku stomii wklęsłej, która znajduje się poniżej poziomu skóry - na przykład w fałdzie skórnym.

Przylepiec o wydłużonym czasie noszenia: przylepiec, który można nosić przez dłuższy czas lub w przypadku pojawienia się „agresywnej” treści (bardziej żrącej) wyciekającej ze stomii. Treść niektórych rodzajów ileostomii lub urostomii może zbyt szybko wypłukać przylepiec. Przylepce o wydłużonym czasie noszenia na ogół stosuje się w przypadku dwuczęściowego sprzętu stomijnego.

Filtr: od czasu do czasu, stomia może być źródłem wzdęć i gazów. Filtr zamontowany w sprzęcie stomijnym ma działanie niwelujące przykry zapach, który stanowi jedno z głównych zmartwień osób ze stomią. Kontroluje również uwalnianie przetworzonego zapachu, tak, aby zapobiec napompowaniu się worka (zwanego również „balonowaniem”). 

Zawór antyzwrotny: sprzęt urostomijny posiada zawór antyzwrotny, który powstrzymuje mocz przed spływaniem z powrotem do stomii i tym samym zapobiega powstawaniu infekcji dróg moczowych.

Zaplanuj wszystko wcześniej
Po zabiegu wyłonienia stomii powrót do pracy jest możliwy dla większości osób. Niemniej jednak, to jak i kiedy, zależy od Twojego samopoczucia, rodzaju Twojej pracy i przebytej operacji.

Jak najszybciej porozmawiaj ze swoim pracodawcą, aby omówić możliwości powrotu. Możliwa jest praca w niepełnym wymiarze godzin, co może być szczególnie przydatnym rozwiązaniem, kiedy pierwszy raz po zabiegu wracasz do pracy. Możesz nadal odczuwać zmęczenie i potrzebować czasu, aby przyzwyczaić się do nowych procedur.

Zorganizuj dzień próbny
Na kilka tygodni przed powrotem do pracy, zorganizuj kilka próbnych sesji, podczas których ubierasz się i planujesz swój dzień tak, jakbyś wybierał się do pracy. Pamiętaj o swojej diecie i pomyśl, kiedy i ile razy dziennie może zajść konieczność zmiany lub opróżnienia worka stomijnego. Pomoże Ci to ułożyć plan działań i rozkład dnia. Co najważniejsze, dzięki temu będziesz się czuł odpowiednio przygotowany.

Wskazówki

• porozmawiaj ze swoim pracodawcą,
• jeśli to możliwe, zwiększaj stopniowo liczbę godzin spędzonych w pracy,
• sprawdź miejsca, które są dostępne i odpowiednie do higieny stomijnej,
• zabierz ze sobą mały worek zapasowy, z którym można dyskretnie udać się do łazienki,
• zorganizuj sobie sesje próbne przed powrotem do pracy, uwzględniając w nich dietę i odzież,
• jeśli Twoja firma oferuje ubezpieczenie zdrowotne, sprawdź, czy polisa obejmuje Twoją dolegliwość.

Cokolwiek zdecydujesz się zrobić, najważniejsze jest, aby czuć się swobodnie ze swoją decyzją. Możesz wyjaśnić, że jesteś po poważnej operacji, z powodu ciężkiej choroby i teraz nosisz worek stomijny. To często eliminuje większość zadawanych pytań, a inni widzą, że Twoja postawa wobec swojej choroby jest bezpośrednia.

Rodzina i przyjaciele
Otwartość i szczerość w stosunku do bliskich osób może pomóc w powrocie do życia sprzed zabiegu. Na początku ważne jest, aby Twoi bliscy zrozumieli, że choć jesteś już w domu, powrót do zdrowia po poważnej operacji zajmie trochę czasu.

Dzieci
Jeśli masz dzieci lub wnuki, być może uznasz, że są zbyt małe, aby zrozumieć nową sytuację. Niemniej jednak, dzieci zazwyczaj wykazują zrozumienie, jeśli informacje są im podane w prosty sposób. Dzieci często przywiązują uwagę do tajemnic i ukrywanie przed nimi prawdy może być przez nie odbierane jako sytuacja bardziej poważna niż jest w rzeczywistości.

W pracy
Wiele osób obawia się rozmowy ze współpracownikami. I, podobnie jak z rodziną i przyjaciółmi, to, komu i co powiesz, zależy wyłącznie od Ciebie. Jednak zazwyczaj wskazane jest, aby o swojej stomii powiedzieć przynajmniej jednej osobie. Wówczas, w przypadku jakichkolwiek problemów, będziesz mieć z kim porozmawiać. 

Sport
Ćwiczenia są dobre dla każdego. To co można robić teraz, tak naprawdę zależy od tego, co robiło się przedtem. Pływanie i spacerowanie to świetne, nieinwazyjne sposoby na utrzymanie dobrej kondycji i wysokiego poziomu energii. Pamiętaj tylko, że powrót do uprawiania sportu powinien nastąpić stopniowo. Twoja pielęgniarka stomijna poradzi Ci, jak zmniejszyć ryzyko pojawienia się przepukliny.

Wskazówki dotyczące kostiumu kąpielowego:

• Wypróbuj, zanim kupisz. Dostępny jest specjalistyczny strój kąpielowy, ale jego zakup nie jest konieczny.

Dla kobiet:

• Jednoczęściowy kostium ze wzorem może pomóc ukryć worek stomijny.
• Strój kąpielowy z panelem wzdłuż brzucha może zapewnić dodatkowe mocowanie.
• Chusta plażowa świetnie nadaje się na plażę.

Dla mężczyzn:

• Zakładanie dodatkowej pary kąpielówek z lycry lub elastycznego materiału pod szorty pomoże utrzymać worek stomijny w miejscu.

Wskazówka dotycząca opalania:

• Krem do opalania należy nakładać po założeniu worka stomijnego, ponieważ kremy mogą wpłynąć na przyczepność przylepca.

Dieta

Nie musisz stosować specjalnej diety, ale, tak jak u wszystkich, niektóre potrawy mogą powodować gazy lub po prostu Ci nie służyć.

Jeśli uważasz, że dana potrawa jest przyczyną problemów trawiennych, odstaw ją na jakiś czas i wprowadź do swojej diety ponownie później. Jeśli zrobisz tak trzy razy z każdą potrawą, co do której masz wątpliwości, będziesz mieć pewność, czy to naprawdę ona powoduje problem.

Dokładne przeżuwanie jedzenia przed połknięciem wspomaga trawienie. Ponadto, węgiel dostępny w aptece może pomóc uniknąć gazów, podobnie jak herbata z mięty i kopru włoskiego. Jogurty i napoje jogurtowe również mogą pomóc niektórym osobom.

Do potraw, które mogą powodować gazy należą brokuły, kalafior, kapusta, szpinak, fasola (szparagowa i po bretońsku), cebula, czosnek, brukselka, ogórki, kukurydza i groszek.

Napoje
Tak jak i przed zabiegiem, to, jak dużo płynów wypijasz, wpływa na konsystencję wydalanej treści. Dlatego tak ważne jest, aby wypijać codziennie wystarczającą ilość płynów - około dwóch litrów na dobę.

Jest to sprawa bardzo indywidualna, ale wiele osób uważa, że napoje gazowane i piwo często powodują gazy. Woda i soki owocowe są lepsze niż kawa i herbata, które odwadniają organizm. Jeśli chodzi o alkohol, nadal możesz się go napić, o ile nie koliduje to z przyjmowanymi lekarstwami.

Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, porozmawiaj ze swoim lekarzem lub pielęgniarką stomijną. 

Zaparcia
Jeśli cierpisz na zaparcia, odpowiednie dostosowanie diety powinno pomóc. Każdy człowiek jest inny, więc Ty sam wiesz, co dla Ciebie jest optymalne. Jeśli występują u Ciebie gazy, oznacza to, że stomia pracuje prawidłowo. Zwiększenie ilości płynów pomaga na zaparcia, ale jeśli odczuwasz dyskomfort lub masz jakiekolwiek wątpliwości, skontaktuj się ze swoją pielęgniarką stomijną lub z farmaceutą. Jeśli zaparcie utrzymuje się przez 3–4 dni, mogą oni zalecić środek przeczyszczający.

Biegunka
Czasami, tak jak u każdego, może u Ciebie wystąpić biegunka lub luźne stolce. Nie przejmuj się tym zbytnio. Jednorazowy epizod biegunki może być spowodowany jakąś potrawą i często przechodzi sam. Jednak trzy lub więcej następujących po sobie przypadków luźnych stolców może być powodem do niepokoju, ponieważ w konsekwencji może doprowadzić do odwodnienia organizmu. W takim wypadku należy skonsultować się ze specjalistą.

Jedzenie poza domem
Gdy już lepiej orientujesz się w rodzajach żywności, które są dla Ciebie odpowiednie, nie ma powodu, aby nie jadać poza domem.

Zacznij od miejsc, które znasz i spróbuj czegoś niewyszukanego. Do zamawiania dania nie trzeba podchodzić zbyt ostrożne, należy po prostu zamawiać rozsądnie. Zamów to, na co masz ochotę, ale pamiętaj, że wysokokaloryczne potrawy i sosy mogą powodować problemy.

Jeśli masz wątpliwości odnośnie poszczególnych potraw, najpierw wypróbuj je w domu, aby sprawdzić, jak Twój organizm na nie zareaguje, a następnie dodawaj je stopniowo do swojej diety.

Jeśli zwykle wypijasz w domu drinka, spróbuj najpierw mniejszej jego wersji, np. małego piwa, zamiast dużego. Pomoże to odbudować Twojemu ciału tolerancję na alkohol.

Spotkania towarzyskie
Kameralne spotkanie w lokalnym barze, obiad z partnerem lub spotkanie z przyjaciółmi – nic nie powinno powstrzymać Cię od prowadzenia takiego samego życia towarzyskiego, jak przed zabiegiem.

Pomocne może być ustalenie sobie małych celów na początek. To może być coś prostego, np. skorzystanie z publicznej toalety po raz pierwszy od zabiegu, wyjście do restauracji, wizyta u krewnego lub zaplanowanie dnia poza domem. Niedługo potem będziesz myśleć o wyjeździe na wakacje albo wybraniu się na zabawę taneczną.

Gdy spotykasz nowych ludzi, nie musisz im mówić o swojej dolegliwości, chyba że czujesz się z tym komfortowo. To zależy wyłącznie od Ciebie.

Życie intymne
Każdy rodzaj operacji może wpływać na to, jak wyglądasz i postrzegasz swoje ciało. Spróbuj zaakceptować fakt, że potrzeba czasu, aby się przyzwyczaić do nowej sytuacji. 

Większość osób ze stomią jest w stanie prowadzić życie intymne, takie jak przed operacją. Zdenerwowanie jest rzeczą naturalną, więc skup się tylko na tym, z czym czujesz się komfortowo, nie spiesz się i rozmawiaj ze swoim partnerem lub partnerką.

Dostępne są małe worki stomijne, które mogą być stosowane w momentach intymnych. Pomocna może okazać się także koronkowa bielizna, która sprawi, że worek będzie mniej widoczny.

Skontaktuj się z Telefonicznym Centrum Pacjenta Coloplast, aby otrzymać bezpłatne materiały edukacyjne.

Wakacje i podróże
Posiadanie stomii nie powinno powstrzymywać Cię od podróżowania. Być może jednak będziesz potrzebować trochę czasu, aby przyzwyczaić się do nowej sytuacji, zanim poczujesz, że jesteś gotowy do podróży. Zacznij od krótkich wycieczek, aby sprawdzić, czy czujesz się komfortowo.

Niezależnie od tego, czy podróżujesz samochodem, promem, pociągiem, czy samolotem, należy się dobrze przygotować. Zabierz ze sobą małą torbę podróżną i dużo zapasowych worków stomijnych oraz wszelkich innych materiałów, których możesz potrzebować.

Podróże samolotem
Jeżeli podróżujesz samolotem, upewnij się, że zabierzesz ze sobą wystarczająco dużo materiałów na czas lotu i całej podróży, a także dodatkowe zapasy na wypadek nieprzewidzianych okoliczności. Rozdziel swoje zapasy pomiędzy różne torby, na wypadek zgubienia bagażu lub opóźnienia lotu. Pamiętaj, że w bagażu podręcznym nie wolno nosić nożyczek, więc powycinaj otwory we wszystkich swoich workach stomijnych przed rozpoczęciem lotu.

Nie obawiaj się, że Twój worek stomijny rozszerzy się pod wpływem zmiany ciśnienia w kabinie samolotu. Worki stomijne zostały zaprojektowane i przetestowane tak, aby wytrzymać zmiany ciśnienia.

Podróżowanie za granicę
Przed wyjazdem za granicę sprawdź, czy Twoja polisa ubezpieczeniowa obejmuje Twoją dolegliwość i związane z nią okoliczności.

W cieplejszym klimacie możesz pocić się intensywniej, w wyniku czego będziesz musiał częściej zmieniać worek stomijny. Zawsze upewnij się, że Twoja skóra jest całkowicie sucha przed założeniem nowego worka, oraz że jest on dobrze dopasowany. W razie konieczności użyj suszarki do włosów, aby wysuszyć powierzchnię skóry. Uważaj jednak, aby nie ustawiać podmuchu na zbyt gorący.

Ryzyko wystąpienia biegunki lub odwodnienia organizmu również może być większe. Pij dużo wody i na wszelki wypadek zabierz ze sobą saszetki nawadniające oraz lek przeciw biegunce.

Gdy już jesteś na wakacjach, pamiętaj, że możesz robić wszystko to, co przedtem, więc zrelaksuj się i ciesz się urlopem.

Porady wakacyjne:

• przechowuj worki stomijne w chłodnym miejscu,
• do zmiany worków poza domem używaj butelkowanej wody pitnej,
• krem do opalania nakładaj po założeniu worka stomijnego, ponieważ kremy mogą wpłynąć na przyczepność przylepca,
• opróżniaj i zamykaj zużyte worki i wyrzucaj je wraz z innymi śmieciami,
• jeśli odczuwasz skrępowanie na myśl o pozostawieniu worków stomijnych w pokoju hotelowym, korzystaj z publicznych koszy na śmieci,
• przed wyjazdem na wakacje, dowiedz się, gdzie na miejscu można uzyskać fachową pomoc medyczną.

Większość ludzi żyjących ze stomią doświadcza ciągłych podrażnień skóry. Jednak podrażnienie nie jest jej  „normalnym” stanem. Aby czuć się wygodnie i komfortowo ze swoim workiem stomijnym, ważne jest zapobieganie podrażnieniom skóry i utrzymywanie jej w dobrej kondycji.

Jak dochodzi do podrażnienia

Podciekanie treści jelitowej pod przylepiec prowadzi do jej kontaktu ze skórą, co powoduje podrażnienie. Jeżeli przylepiec worka stomijnego nie przylega prawidłowo do podrażnionej skóry, doprowadza to do jeszcze większego podciekania treści. Tak powstaje błędne koło.

Sześć kroków do utrzymania zdrowej skóry wokół stomii:

1. Przed nałożeniem przylepca upewnij się, że Twoja skóra jest czysta i całkowicie sucha.
2. Dobrze dopasuj otwór w przylepcu do średnicy swojej stomii. To normalne, że kształt Twojego ciała ulega zmianie po zabiegu. Ważne, aby stale sprawdzać, czy Twój szablon nadal ma rozmiar i kształt odpowiedni dla Twojej stomii. Możesz to sprawdzić poprzez umieszczenie swojego szablonu do wycinania nad stomią i zweryfikowanie, czy otwór pasuje idealnie.
3. Regularnie sprawdzaj rozmiar stomii, zwłaszcza jeśli masz przepuklinę.
4. Upewnij się, że przylepiec w pełni przylega do Twojej skóry, lekko dociskając go ręką.
5. Zmień swój sprzęt stomijny gdy tylko poczujesz jakiekolwiek swędzenie lub dyskomfort.
6. Upewnij się, że sprzęt i akcesoria stomijne, które stosujesz, są dopasowane do Twojego profilu ciała.

Wybierz odpowiedni rodzaj sprzętu stomijnego, który pasuje do Twojego ciała

W kolejnych miesiącach i latach po zabiegu możesz zauważać pewne zmiany zachodzące w swoim ciele. Zmiany te mogą obejmować: 

• przyrost lub utratę masy ciała podczas rekonwalescencji po chorobie, która przyczyniła się do zabiegu,
• fałdowanie lub bliznowacenie skóry wokół stomii,
• przepuklinę na skutek zabiegu wyłonienia stomii

W miarę pojawiania się tych zmian, ważne jest, aby zawsze mieć pewność, że Twój worek stomijny jest nadal odpowiednio dopasowany.

Odpowiednia szczelność pomiędzy workiem i Twoją skórą jest niezbędna dla zapewnienia prawidłowej opieki stomijnej. Jeśli na przykład obszar wokół Twojej stomii zmienił kształt z płaskiego na bardziej wklęsły, być może nadszedł czas, aby wymienić sprzęt stomijny na wypukły. Możesz także zacząć stosować dodatkowe akcesoria.

Nasze narzędzie on-line do oceny profilu ciała, BodyCheck, pomoże Ci określić Twój bieżący profil ciała oraz to, czy Twoje ciało znacznie się zmieniło. Jest w stanie zasugerować sprzęt i akcesoria stomijne odpowiednie dla Ciebie.

W sprawach dotyczących dopasowania worka stomijnego i akcesoriów dobrym pomysłem jest także konsultacja z pielęgniarką stomijną.