Wyłonienie stomii jest zabiegiem ratującym zdrowie, a w niektórych przypadkach życie.

Stomia to chirurgicznie wykonane połączenie światła narządu jamistego (jelita lub moczowodu) z powierzchnią ciała. Wyłonienie stomii może być następstwem usunięcia części jelita cienkiego, grubego lub części układu moczowego. Stomia przejmuje funkcję wydalania treści jelitowej lub moczowej poprzez otwór powstały w dolnej części brzucha. 

Wykonuje się ją najczęściej w przypadkach: nowotworu jelita grubego lub nowotworu pęcherza moczowego, chorób zapalnych jelit lub w następstwie urazów.

Inne nazwy stomii, z którymi możesz się spotkać to: odbyt brzuszny, sztuczny odbyt, przetoka.

Na początku, zaraz po zabiegu, stomia może być nieco powiększona, ale z czasem jej rozmiar się zmniejszy – zazwyczaj po sześciu, ośmiu tygodniach.

Dotyk nie powoduje bólu

Stomia jest różowo-czerwona. Wynika to z tego, że jest to błona śluzowa, taka sama jak wewnątrz jamy ustnej. Stomia nie jest unerwiona, w związku z czym dotyk nie powoduje bólu. Może ona trochę krwawić podczas oczyszczania i czynności pielęgnacyjnych, szczególnie na początku, ale jest to zupełnie normalne i powinno wkrótce ustąpić.

Układ pokarmowy

Żołądek
Kiedy jesz, pokarm trafia do żołądka długim, wąskim przewodem, zwanym przełykiem. Tutaj jedzenie zostaje przetworzone na mniejsze kawałki, a Twoje soki trawienne przekształcają je w ciecz.

Jelito cienkie
Treść żołądka wędruje dalej, do jelita cienkiego, gdzie kończy się trawienie. Twój organizm wchłania składniki odżywcze, których potrzebuje do wytwarzania energii, rozwoju oraz budowy nowych komórek, i przekierowuje je do krwiobiegu. Wyróżniamy trzy odcinki jelita cienkiego: dwunastnicę, jelito czcze i jelito kręte, które uchodzi do jelita grubego. 

Jelito grube
Kiedy wszystkie składniki odżywcze zostaną wchłonięte, pozostała treść zostaje przesunięta do jelita grubego (okrężnicy), z którego Twój organizm wchłania większość płynu, aby zestaliły się resztki pokarmowe. Następnie mięśnie w ścianie jelita grubego popychają wszelkie resztki w kierunku odbytnicy, gdzie, przy pomocy mięśni zwieraczy, zostają one usunięte z Twojego organizmu przez odbyt jako stolec. Wyróżniamy trzy odcinki jelita grubego: jelito ślepe (kątnica), okrężnica i odbytnica.  

Układ moczowy

Układ moczowy składa się z nerek, w których powstaje mocz. Stamtąd trafia on do pęcherza moczowego poprzez dwie rurki zwane moczowodami. Mocz jest produkowany przez cały czas i gromadzi się w pęcherzu do momentu, w którym pojawia się uczucie, że trzeba opróżnić pęcherz. Następnie mocz zostaje wydalony z Twojego organizmu przez cewkę moczową.

Trzy rodzaje stomii, to: kolostomia, ileostomia i urostomia.

Kolostomia

Podczas zabiegu wyłonienia kolostomii część Twojej okrężnicy zostaje doprowadzona do powierzchni Twojego brzucha w celu utworzenia stomii. Kolostomię zazwyczaj tworzy się po lewej stronie brzucha. Stolec w tej części jelita jest stały, a ponieważ stomia nie posiada mięśni, za pomocą których mogłaby kontrolować proces wydalania, musi być on gromadzony w worku stomijnym.

Prawidłowo wyłoniona kolostomia wystaje ponad skórę na 1-1,5 cm, a jej zewnętrzna średnica powinna wynosić 2-5 cm.

Istnieją dwa różne rodzaje zabiegu wyłonienia kolostomii: kolostomia końcowa i kolostomia pętlowa.

Kolostomia końcowa
Jeśli usunięto część Twojego jelita grubego (okrężnicy) lub odbytnicy, pozostała część Twojego jelita grubego zostaje doprowadzona do powierzchni Twojego brzucha w celu utworzenia stomii. Kolostomia końcowa może być tymczasowa lub trwała. Rozwiązanie tymczasowe stosuje się w przypadkach, gdy usunięto chorą część jelita, a pozostała część pozostaje w spoczynku, do momentu ponownego połączenia jego zdrowych części. Rozwiązanie trwałe stosuje się w przypadkach, gdy ponowne połączenie obu części jelita jest ryzykowne lub niemożliwe.

Kolostomia pętlowa
Podczas zabiegu wyłonienia kolostomii pętlowej, Twoje jelito zostaje podniesione ponad poziom skóry i jest utrzymywane w tej pozycji przez specjalny uchwyt. Na odsłoniętej pętli jelita wykonuje się nacięcie, którego końce następnie odwija się do dołu i przyszywa do skóry. W ten sposób, stomia pętlowa tak naprawdę składa się z dwóch stomii (stomia dwulufowa), które są ze sobą połączone. Kolostomia pętlowa zazwyczaj stanowi rozwiązanie tymczasowe w nagłych przypadkach. 

Ileostomia

Podczas zabiegu wyłonienia ileostomii, część Twojego jelita cienkiego, zwanego jelitem krętym, zostaje doprowadzona do powierzchni Twojego brzucha w celu utworzenia stomii. Ileostomię zazwyczaj wykonuje się w przypadkach, gdy końcowa część jelita cienkiego jest objęta chorobą, i tworzy się ją zwykle po prawej stronie brzucha.

Stolec w tej części jelita na ogół jest płynny, a ponieważ stomia nie posiada mięśni, za pomocą których mogłaby kontrolować proces wydalania, musi być on gromadzony w worku stomijnym.

Prawidłowa wyłoniona ileostomia powinna wystawać ponad skórę na 2,5-3 cm, a jej średnica zewnętrzna powinna wynosić 2-4 cm.

Istnieją dwa różne rodzaje zabiegu wyłonienia ileostomii:

Ileostomia końcowa
Ileostomia końcowa wykonywana jest, jeśli usunięto część Twojego jelita grubego (okrężnicy), lub jeśli jelito musi pozostać w stanie spoczynku, a końcowa część Twojego jelita cienkiego zostaje doprowadzona do powierzchni brzucha w celu utworzenia stomii. Ileostomia końcowa może być tymczasowa lub trwała.

Rozwiązanie tymczasowe stosuje się w przypadkach, gdy usunięto chorą część jelita, a pozostała jego część musi pozostać w spoczynku, zanim jelito zostanie ponownie połączone. Rozwiązanie trwałe stosuje się w przypadkach, gdy ponowne połączenie obu części jelita jest ryzykowne lub niemożliwe.

Ileostomia pętlowa
Podczas zabiegu wyłonienia ileostomii pętlowej, pętla jelita cienkiego zostaje podniesiona ponad poziom skóry i jest utrzymywana w tej pozycji przez specjalny uchwyt. Na odsłoniętej pętli jelita wykonuje się nacięcie, którego końce następnie odwija się do dołu i przyszywa do skóry. W ten sposób, ileostomia pętlowa tak naprawdę składa się z dwóch stomii, które są ze sobą połączone.

Ileostomia pętlowa zazwyczaj stanowi rozwiązanie tymczasowe, stosowane w celu ochrony chirurgicznego połączenia części jelita. W takim przypadku zostanie zamknięta lub odwrócona operacyjnie w późniejszym czasie.

Urostomia

Jeśli Twój pęcherz moczowy lub układ wydalniczy jest uszkodzony lub objęty chorobą i nie możesz normalnie oddawać moczu, konieczne jest jego odprowadzanie. Powstaje urostomia.

Odizolowana część jelita cienkiego zostaje podciągnięta na powierzchnię najczęściej po prawej stronie Twojego brzucha, a druga część zostaje zaszyta. Moczowody zostają odłączone od pęcherza moczowego i ponownie przyłączone do odizolowanego odcinka jelita. Ponieważ ten odcinek jelita jest zbyt mały i nie posiada mięśni ani zaworu do kontroli oddawania moczu, aby mógł funkcjonować jako zbiornik, do jego zbierania będziesz potrzebować worka urostomijnego.

Po zabiegu wyłonienia stomii będziesz potrzebować trochę czasu, aby wrócić do pełni sił. Jest to całkowicie normalne, jednak w przypadku każdej osoby czas ten może być różny. Twoja stomia zmieni się w ciągu pierwszych tygodni po zabiegu, zarówno pod względem wielkości, jak i wydalanej treści. W tym czasie możesz również stracić lub przybrać na wadze, co także jest naturalne, ponieważ organizm musi przystosować się do nowej sytuacji.

Zacznij korzystać z worka stomijnego
Posiadanie stomii oznacza, że ​​nie posiadasz kontroli nad tym, kiedy wydalasz treść jelitową lub, w przypadku urostomii, kiedy oddajesz mocz. Oznacza to, że zawsze musisz nosić worek stomijny, w którym będzie gromadzić się wydalana treść.

Zdrowa skóra wokół stomii
Aby Twój worek stomijny przylegał prawidłowo, bardzo ważne jest, aby utrzymywać skórę wokół stomii w dobrej kondycji. Gdy worek przylega prawidłowo, nie ma ryzyka podciekania treści jelitowej ze stomii a ryzyko podrażnienia skóry jest mniejsze. Zanim opuścisz szpital, zostaniesz poinstruowany przez pielęgniarkę stomijną na temat wyboru sprzętu stomijnego i pielęgnacji skóry wokół stomii.

Co z jedzeniem i piciem?
W większości wypadków możesz spożywać te same posiłki i napoje co zazwyczaj. Obserwuj jednak, jak Twoja stomia reaguje na różne produkty spożywcze. W razie wątpliwości Twoja pielęgniarka stomijna lub lekarz poinformuje Cię, jeśli będziesz musiał podjąć specjalne środki ostrożności i zmodyfikować swoją dietę.

Codzienna aktywność
Na ogół Twoja stomia nie stanowi przeszkody w pracy, prowadzeniu życia towarzyskiego, uprawianiu sportu, podróżowaniu i poświęcaniu się innym hobby. Twój ogólny stan zdrowia, zarówno fizyczny, jak i psychiczny, będzie odgrywać dużą rolę w kształtowaniu jakości Twojego życia.

Porozmawiaj o tym
Nic nie jest bardziej pomocne, niż rozmowa z kimś, kto naprawdę rozumie, przez co przechodzisz. Pamiętaj, że nie jesteś sam. Na świecie żyje 1,9 miliona osób ze stomią. Lokalna organizacja zrzeszająca pacjentów stomijnych to jeden ze sposobów na poznanie innych ludzi ze stomią, którzy mogą Cię zainspirować i udzielić przydatnych wskazówek oraz wsparcia.

Po zabiegu wyłonienia stomii obawy dotyczące wyglądu swojego ciała są uzasadnione. Przyzwyczajenie się do zmian fizycznych może zająć trochę czasu, w wyniku czego możesz czuć się mniej atrakcyjnie. Chociaż może to stanowić wyzwanie, ważne jest, aby nauczyć się akceptować te zmiany jako część tego, kim jesteś.

Co z życiem intymnym?
Po zabiegu wyłonienia stomii możesz nadal prowadzić takie jak dotychczas życie intymne. Aby było to możliwe, potrzeba trochę czasu i etapu rekonwalescencji, w zależności od rodzaju przebytej operacji. Niemniej jednak, w przypadku, gdy usunięto odbytnicę lub pęcherz moczowy, może wystąpić impotencja i/lub dyskomfort (może to dotyczyć również kobiet).

Istotne jest, aby rozmawiać o tym ze swoim partnerem i starać się nie czuć skrępowania z powodu zabiegu. Ważne jest również, aby skonsultować się ze swoją pielęgniarką stomijną, która posiada doświadczenie w rozmawianiu o problemach, których doświadczasz i będzie w stanie pomóc Ci na wiele sposobów. Istnieje również kilka przydatnych wskazówek, które pomogą Ci pokonać codzienne trudności. Na przykład noszenie koronkowej bielizny, która zakrywa worek stomijny lub stosowanie mini-worka stomijnego w sytuacjach intymnych.

Czy mogę mieć dzieci?
Jednym słowem, tak. Posiadanie stomii nie wyklucza u kobiety możliwości urodzenia dziecka w prawidłowym przebiegu ciąży ani normalnego porodu. Powinnaś jednak pamiętać, by być pod stałą kontrolą lekarza specjalisty. Stomia zazwyczaj dostosowuje się do zmian kształtu rosnącego brzucha. W późniejszych etapach ciąży zmiana worka stomijnego może wymagać użycia lustra. Poród zazwyczaj odbywa się normalnie.

Porozmawiaj o tym
Nic nie jest bardziej pomocne, niż rozmowa z kimś, kto naprawdę rozumie, przez co przechodzisz. Lokalna organizacja zrzeszająca pacjentów stomijnych to jeden ze sposobów na poznanie innych ludzi ze stomią, którzy mogą Cię zainspirować i udzielić przydatnych wskazówek oraz wsparcia.

Bez względu na to, jaki rodzaj stomii posiadasz, cała treść wydostająca się ze stomii musi być gromadzona w sposób bezpieczny i komfortowy. Właśnie do tego służy worek stomijny. Twój worek jest zaprojektowany tak, aby przylegać do skóry na brzuchu wokół stomii i zbierać wydalaną treść.

Szczelny i dyskretny

Rodzaj wybieranego worka stomijnego zależy od tego, czy Twój rodzaj stomii to kolostomia, ileostomia, czy urostomia. Twoja pielęgniarka stomijna lub lekarz pokaże Ci, który z nich jest dla Ciebie odpowiedni. Nikt nie będzie wiedział, że masz na sobie worek stomijny, chyba że zdecydujesz się komuś o tym powiedzieć.

Choć zaakceptowanie faktu, że trzeba będzie nosić worek stomijny na brzuchu może być na początku trudne, szybko zaczniesz sobie zdawać sprawę, że możliwe jest życie takie jak przedtem.

Zmiana worka stomijnego

To, jak często zmieniasz lub opróżniasz swój worek stomijny zależy od tego, jaki rodzaj stomii posiadasz:

• W przypadku kolostomii: worek powinno się zmieniać od jednego do trzech razy dziennie (przynajmniej raz dziennie). Z powodu ograniczeń limitu refundacyjnego na sprzęt stomijny wiele osób decyduje się na używanie worków otwartych (do ileostomii), które można opróżniać.
• W przypadku ileostomii: worek należy opróżniać kilka razy dziennie. 
• W przypadku urostomii: worek należy opróżniać kilka razy dziennie. W nocy, do worka urostomijnego można przymocować worek do zbiórki nocnej, aby nie wstawać z łóżka w celu opróżnienia worka.

Jeśli posiadasz stomię, treść jelitowa jest wydalana bezpośrednio do worka umieszczonego na brzuchu. Aby uniknąć podciekania, podrażnienia skóry lub wstydliwych sytuacji, bardzo ważne jest, aby nauczyć się, jak prawidłowo i bezpiecznie przyklejać worek stomijny do skóry.

Dopasowanie to sprawa kluczowa
Otwór w przylepcu powinien być idealnie dopasowany do stomii, dlatego też ważne jest prawidłowe dopasowanie sprzętu stomijnego i odpowiednie przymocowanie przylepca do obszaru wokół stomii.

Twoja pielęgniarka stomijna pomoże Ci wybrać najlepszy produkt dla Ciebie i pokaże Ci, jak prawidłowo założyć i zdjąć worek stomijny.